“Có những câu hỏi nghe quen thuộc đến mức ta nghĩ mình đã hiểu, nhưng thực chất, chúng chính là những cái bẫy tinh vi nhất.”
Trong không gian chật hẹp của phòng phỏng vấn, khi ánh mắt đối diện nhau qua chiếc bàn gỗ nhỏ, câu hỏi ấy luôn xuất hiện với vẻ bình thường đến đáng sợ: “Mức lương kỳ vọng của em là bao nhiêu?”
Có lẽ không câu hỏi nào trong cuộc đời một người tìm việc lại mang tính đôi mặt như vậy. Nghe thì đơn giản như hỏi tên tuổi, nhưng thực chất, đó là một cuộc đấu trí thầm lặng giữa hai bên. Một bên muốn biết liệu “món hàng” có nằm trong tầm mua được không, một bên thì đang cố gắng không tự hạ thấp giá trị mình trong khi vẫn chưa biết mình sẽ phải “bán” cái gì.
Khi con số trở thành kẻ thù của chính mình
Tôi từng chứng kiến không ít ứng viên tài năng tự làm khó mình chỉ bởi một câu trả lời vội vàng. Họ như những người bán hàng thiếu kinh nghiệm – hoặc báo giá quá thấp và bị đối tác coi thường, hoặc báo giá quá cao và mất luôn cơ hội.
Nói thấp quá – và bạn đã vô tình gửi đi thông điệp rằng mình không hiểu giá trị bản thân. Worse than that, bạn đã tạo ra một “mốc neo” khó thoát khỏi trong những cuộc đàm phán sau này.
Nói cao quá – và cánh cửa có thể khép lại ngay lập tức, không một lời giải thích. Bởi ai mà chẳng có ngân sách định sẵn trong đầu?
Nói lảng tránh – và bạn trông như một người không dám đối diện với thực tế, thiếu sự minh bạch mà mọi nhà tuyển dụng đều trân trọng.
Nhưng có một con đường thứ tư, khéo léo hơn, thông minh hơn.
Nghệ thuật của sự trì hoãn thông minh
Khi câu hỏi đến quá sớm – Hãy là người biết đặt câu hỏi ngược
Hình ảnh này quen thuộc không: Mới vào phòng phỏng vấn được mười phút, khi bạn còn chưa kịp hiểu họ cần gì, câu hỏi về lương đã ập đến như một cơn mưa bất chợt.
Đây chính là lúc bạn cần thể hiện sự tinh tế trong giao tiếp:
“Em rất cảm ơn anh/chị đã quan tâm đến kỳ vọng của em. Tuy nhiên, em tin rằng để có thể đưa ra một con số phản ánh đúng giá trị mà em có thể mang lại, em rất mong được hiểu rõ hơn về những trách nhiệm cụ thể, những thách thức mà vị trí này sẽ phải đối mặt.”
Rồi, một cách tự nhiên, hãy chuyển hướng cuộc trò chuyện:
“Em có thể biết thêm về KPI chính mà anh/chị kỳ vọng cho 3 tháng đầu tiên được không ạ?”
Bạn vừa thể hiện sự chín chắn, vừa cho thấy mình quan tâm đến công việc hơn là tiền bạc. Quan trọng hơn, bạn đã mua được thời gian để thu thập thông tin.
Khi đã hiểu rõ công việc – Đây là lúc để “múa”
Sau khi đã nắm được tầm vóc của công việc, đây chính là thời khắc để bạn thể hiện nghệ thuật định giá bản thân. Đừng chỉ ném ra một con số trần trụi. Hãy kể một câu chuyện:
“Dựa trên những gì anh/chị đã chia sẻ về quy mô dự án và mức độ trách nhiệm, cũng như kinh nghiệm 5 năm của em trong việc […], em kỳ vọng mức lương sẽ dao động từ [X] đến [Y].”
“Khoảng này phản ánh không chỉ kinh nghiệm mà còn cả khả năng [specific skill] mà em tin sẽ mang lại giá trị ngay từ tháng đầu tiên.”
Rồi kết thúc bằng một câu hỏi mở:
“Không biết khoảng này có phù hợp với ngân sách công ty dành cho vị trí này không ạ?”
Khi bị dồn vào góc – Nghệ thuật đứng vững
Có những nhà tuyển dụng kiên trì, họ sẽ nói: “Em cứ đưa ra một con số cụ thể đi.”
Đây không phải lúc để hoảng sợ. Đây là lúc để thể hiện sự tự tin:
“Em hiểu anh/chị cần một con số để làm việc. Nếu phải chọn một mức cụ thể, đó sẽ là […] – một mức mà em tin phản ánh đúng giá trị của việc […] mà em có thể mang lại cho công ty.”
Câu chuyện đằng sau con số
Nhớ rằng, khi nhà tuyển dụng hỏi về lương, họ không chỉ muốn nghe một con số. Họ đang đánh giá cách bạn tư duy, cách bạn giao tiếp, và quan trọng nhất – cách bạn định giá chính mình.
Một ứng viên vội vàng đưa ra con số giống như một người bán hàng báo giá trước khi biết khách cần gì. Ngược lại, một ứng viên thông minh biết rằng: Hiểu rõ giá trị trước, bàn về giá cả sau.
Trong thế giới phỏng vấn, như trong cuộc sống, những người biết kiên nhẫn tìm hiểu trước khi đưa ra quyết định luôn có lợi thế hơn những người hành động bằng cảm tính.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng phỏng vấn không phải là cuộc thẩm vấn mà là cuộc đàm phán hai chiều. Bạn có quyền đặt câu hỏi, có quyền tìm hiểu, và có quyền định giá chính mình một cách xứng đáng.
Bởi vì, trong cuộc đời này, không ai có thể định giá bạn chính xác hơn chính bạn – miễn là bạn biết mình đáng giá bao nhiêu.
