Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao bạn bè mình ủng hộ một ý kiến mà bạn thấy khó chấp nhận? Ở Việt Nam, dù không chia rẽ chính trị như ở Mỹ, nhưng mỗi người cũng có cách nhìn riêng về mọi thứ, từ chuyện chính sách đến đời sống thường ngày. Khi thấy điều gì đó khiến mình bức xúc mà người khác lại tán thành, ta thường tự hỏi: “Sao họ lại nghĩ vậy được?” Câu trả lời thường nằm ở nguồn thông tin mỗi người tiếp nhận – báo chí, mạng xã hội, video hay podcast ta xem mỗi ngày.
Giờ đây, chúng ta có vô vàn cách để cập nhật tin tức: từ báo Tuổi Trẻ, Thanh Niên, đến VTV, YouTube, TikTok, hay các nhóm Zalo, Facebook. Mỗi nguồn lại mang một góc nhìn khác nhau. Trước kia, cả nhà cùng xem bản tin 7 giờ tối trên TV và bàn luận dựa vào đó. Nhưng bây giờ, tôi đọc báo A, bạn xem kênh X, anh kia nghe podcast Y – mỗi người tự vẽ một bức tranh riêng về thế giới. Rồi mạng xã hội như Facebook hay TikTok càng làm mọi thứ rõ hơn, khi ta chỉ trò chuyện với người cùng ý kiến, tạo thành những “phòng chat đồng âm” củng cố quan điểm cá nhân. Điều này khiến ta dễ tin vào tin giả hơn, vì ít khi tiếp xúc với ý kiến đối lập, ta khó nhận ra đâu là thông tin sai hay lập luận thiếu logic. Ngược lại, có lúc chán sự đồng thuận trong nhóm, ta lại vội tin mọi thứ từ ngoài vào, bất kể đúng sai, chỉ vì nó khác lạ.
Điều này dẫn đến gì? Mỗi người nhìn đời qua một lăng kính riêng. Nếu bạn chỉ đọc VnExpress, xem VTV, lướt TikTok, bạn sẽ nghĩ khác hẳn người chỉ theo dõi các trang như Tinh Tế, nghe podcast của Spiderum hay xem YouTube từ các kênh “độc lập”. Lăng kính ấy định hình cách ta hiểu vấn đề, tin vào điều gì, và cả cách ta phản ứng với người khác.
Vậy ta có thể làm gì? Trước hết, hãy nhận ra chuyện này. Hiểu rằng cách ta nghĩ không chỉ đến từ trải nghiệm sống, mà còn từ nguồn tin ta chọn. Khi cãi nhau với bạn bè, thay vì nghĩ “Sao họ tin được vậy?”, hãy tự hỏi: “Nếu cùng đọc một tờ báo, xem một kênh, liệu họ có còn giữ ý kiến này không? Mình thì sao?” Dù câu trả lời thế nào, việc đặt câu hỏi giúp ta bớt nóng nảy, bớt chỉ trích – điều mà giờ đây ai cũng cần khi tranh luận. Nó là bước đầu để tìm lại chút đồng cảm giữa những khác biệt.
Tiếp theo, hãy thử mở rộng nguồn tin. Bạn có dám đọc bài trên trang mình không thích, xem video từ kênh đối lập, hay nghe podcast từ người khác quan điểm không? Có mời bạn bè bất đồng ý kiến đến nhà ăn tối, hay tham gia nhóm chat đa dạng hơn không? Và có chọn những nguồn tin công bằng, không thiên vị không? Làm vậy không dễ đâu. Nó cần thời gian và cả dũng khí để đối diện với ý kiến trái chiều, đôi khi khiến ta khó chịu. Nhưng giờ đây, khó chịu là chuyện thường, chẳng tránh được. Ta có thể chọn trò chuyện trực tiếp với người khác ý, hoặc để mọi thứ bùng nổ qua những cuộc cãi vã online căng thẳng. Tùy bạn chọn: xung đột để hiểu nhau, hay đối thoại để gần lại, dù đôi khi phải bước qua cảm giác không thoải mái.
Cuối cùng, hãy tập nói và viết sao cho kết nối thay vì chia rẽ. Giữa lúc tranh luận dễ thành cãi vã, sự tử tế và tôn trọng càng quan trọng để tạo không gian trò chuyện nhẹ nhàng. Bắt đầu bằng cách nghĩ tốt cho người khác, đừng vội cho rằng họ cố tình sai hay ác ý. Khi ta mở lòng, ta tạo được cách tiếp cận thân thiện, kéo người khác vào câu chuyện thay vì đẩy họ ra.
Tôi từng thay đổi suy nghĩ về một vấn đề chỉ vì thử xem kênh khác, và nhận ra không phải ai cũng “sai” – họ chỉ thấy thế giới khác tôi thôi. Hiểu điều này, ta sẽ bớt phán xét, bớt căng thẳng, và biết đâu tìm lại chút đồng cảm giữa những khác biệt. Hãy thử đi, không khó như bạn nghĩ đâu!
